zondag 15 december 2013

zondag 20 oktober 2013

Capitalism

Lots of people told me before the summer I needed a new mobile phone. But I am a stubborn man. I continued counting on my very first Nokia, and I paid attention - somewhere without being fully aware of it - not taking it out when other people were around to avoid their comments.

Okay, I admit, I had had other phones since the late nineties, like a BlackBerry, and more. They all proved to be less solid than the prehistoric Nokia, which was probably made in times that capitalism was not about producing phones that break after a year and a half. The old phone had fallen already a thousand times, and kept on functioning.

On the other hand, it did not look nice any more. Plus I heard about apps which make life easier. At a certain moment I turned out less stubborn than many people believed. A few months ago, I've bought myself a Samsung Galaxy. I did so together with a friend; she bought the same phone, and she took the same subscription from the same operator. Before buying, I told her that I would name my new phone Capitalism, according to the name of the system that moves us to buy things we are not sure we need.

During the weeks after, I had to call my friend a few times, as she could explain to me how to change certain settings and so on. She definitely has more talent with mobile devices.

Repetitively, I noticed myself  creating weird sentences about my phone, as sometimes I was amazed, or annoyed, or when I felt stupid having difficulties using it. I found those sentences weird, as the language mechanism did something strange: I was talking about some very concrete situations I lived with my phone, but my words were carried to the abstract level of our economic system, and maybe - I don't know - it says something about my position towards it. I have written some examples down:

- Capitalism is so much smarter than I am.

- I am just scratching the surface of Capitalism's possibilities.

- Pffff, Capitalism will never work, it takes too many evenings.

- I wonder if I master Capitalism, or if Capitalism is mastering me.

- Capitalism does not grant me a minute of peace.

- Capitalism knows all the time where I am, and what I am doing.

- Capitalism does not like me.

- At least some functions of Capitalism do make sense.

- It is so nice to spend a day without Capitalism.

- Everybody should be jealous of Capitalism.

- Capitalism applies filthy tricks to change you, if you don't pay attention to it.

- Life was easier before Capitalism, but I do like it.

woensdag 20 februari 2013

Das groβe Heldenopfer

Soms stoot men op een krantenartikel waarvan je weet dat het enkele dagen in je hoofd zal spoken. Die Zeit bracht 70 jaar na datum duiding over Goebbels’ redevoering van 18 februari 1943, enkele dagen na de nederlaag in Stalingrad. “Damit begann das Dritte Reich die Inszenierung des eigenen Untergangs,” zo stelt de auteur, en die enscenering ligt geheel in lijn met de Duitse militaire traditie van de 19e eeuw. Voor mij was dit niet alleen nieuw, maar ook een verrassing. Het Duitse leger was in toen in handen van de Duitse adel en die hield er heel andere principes dan Hitler op na.
De traditie van de Duitse ondergangscultus werd als constante niet onderbroken tijdens de Weimar-republiek. In de film Morgenrot bijvoorbeeld, die in het interbellum uitkwam, zegt een commandant van een onderzeeër tot zijn moeder: “Leben können wir Deutsche vielleicht schlecht, aber sterben können wir jedenfalls fabelhaft.”
In 1945 heeft Hitler tot Speer gezegd dat men niet moet nadenken over hoe de Duitsers zouden moeten verder leven na de nederlaag: “Denn das Volk hat sich als das schwächere erwiesen, und dem stärkeren Ostvolk gehört ausschlieβlich die Zukunft.” Dergelijke ideeën zorgden ervoor dat de leider in de slotfase van de oorlog oude mannen, vrouwen en kinderen tot vrijwillige legerdienst dwong.
De auteur van de bijdrage stelt ons gerust: “Die wahnhafte Vorstellung vom Heldenkampf und heroischen Untergang , wie sie die Militärtradition des 19. Jahrhunderts ausgeprägt hat, ist in Deutschland nach 1945 komplett verschwunden. Die Erinnerung daran befremdet nur noch.”
En ik moet dringend de biografische geschriften van Speer te pakken krijgen. Die staan al lang op mijn leeslijstje.

vrijdag 18 januari 2013

Auto's rijden achteruit

ik betrap er mezelf vaak op; ontmoet ik iemand die zijn vleesetende gewoontes niet aangepast heeft, en bovendien over een auto beschikt, dan denk ik wel eens: you are sooooo passé.

In 1890 vonden velen de kolonisatiemethoden van Leopold II voorbijgestreefd en zelfs misdadig. Twee eeuwen eerder had het nog gekund. De tijdsgeest was echter veranderd.

Ik ben er altijd van overtuigd geweest dat over 20 jaar geen enkele geciviliseerde westerling nog vlees eet als zoals de meeste niet-vegetariërs heden ten dage. In veel milieus kan het nu al niet meer. Veganistische restaurants floreren.

Over het autogebruik had ik altijd mijn twijfels. Vandaar dat volgend artikel in De Standaard mij opbeurde: jongeren willen steeds minder een auto. Ik kan die trend alleen toejuichen. Er zijn een boel dingen over autogebruik die ik niet snap. Die dingen vervuilen de lucht, maken een ontzettend lawaai, eisen buitensporig veel ruimte op in de publieke ruimte, het verkeer is veel te veel op hen afgestemd, ze veroorzaken veel verkeersdoden. Prins Laurent houdt van auto's. Wie wil de von Sachsen-Coburg worden van 2025?

maandag 14 januari 2013

The Ozzies over wat een natie zijn mag

Op the homepage van The Economist een fantastisch audio-interview met
father-daughter writing team Amoz Oz and Fania Oz-Salzberger about the unique and enduring relationship between texts and Jewish culture.

Ze betogen dat joods-zijn niet zozeer met land of geloof te maken heeft, maar met de traditie van omgang met tekst, en de specifieke mentaliteit die daaruit voortvloeit. Als liefhebber van het geschreven woord mag ik dit graag horen! Ik ben overigens overtuigd dat er iets gelijkaardigs bestaat voor de Nederlandstaligen. Een gemeenschappelijke mentaliteit die meest uitgekristalliseerd wordt in Max Havelaar.

Het is geweldig deze twee auteurs over de grondslagen van een natie te horen praten in een tijdgewricht waarin het debat in Vlaanderen zich verengt tot een competitie om ter domste aanval op de N-VA.
Ik hoop ooit mensen zo warm te horen praten over hun liefde voor de Nederlandse taal en de Nederlandse teksttraditie als deze twee moderne zionisten, in de mate dat dit mogelijk zou zijn. Men mag beginnen met op te merken dat Vlaanderen en Nederland op vele vlakken een geheel kunnen vormen.

vrijdag 9 november 2012

Van Ostaijen en Hendrix


Stel je voor, Wenen anno 1870. In een concerthall zit het publiek te wachten op een kwartet dat muziek van Schubert ten beste zal brengen. Wie stapt op de bühne? Jimmy Hendrix. Hij bespeelt zijn elektrische gitaar, eerst met zijn vingers, na een poos ook met zijn tanden.

Hoe reageert het publiek, dat honderd jaar muziekevolutie niet meegemaakt heeft? Welke recensies levert het op?

Een andere vraag: kan een schrijver zulk een effect bewerkstelligen?
Nog een andere: bestaan er schrijvers die dat al gepresteerd hebben?
De eerste namen die in mijn hoofd opkomen, zijn van Ostaijen en Céline. Misschien zijn er nog betere voorbeelden te vinden, ik weet het niet.
Wat zou ik doen met een gitaar had ik zoveel talent als Hendrix?
Laatste vragenreeks: Moet men eerst met zijn vingers kunnen spelen voor men zijn tanden in de snaren zet? Moest Picasso kunnen schetsen als de beste om zijn vervormde gezichten te tekenen? Hoeveel métier moet men opbouwen alvorens het te kunnen wegwerpen?

dinsdag 6 november 2012

De Duitse oplossing


o jee
dat geleuter over doping in de wielersport blijft aanhouden
verrassing het blijkt om georganiseerde misdaad te gaan

ik hou nogal van de duitse oplossing
de tv zendt al jaren geen wielerwedstrijden meer uit
hoe anders in vlaanderen

private media doen wat ze willen
voor de openbare omroep valt me dat moeilijker
de wieleruitzendingen zijn peperduur
met de zichtbaarheid die deze opleveren geeft de vrt al jarenlang geld aan de sponsors en organisatoren van deze ‘sport’
geld dat die sponsors gebruiken om de bedriegers te betalen
hoe zei tatcher dat
i want my money back
dat kan niet meer helaas
maar de vrt gaat gewoon verder
kunnen mensen met andere interesses dan michel wuyts en zijn gevolg aangesteld worden
en als de overheid de fiets genegen is
kan ze het geld voor wielrennen op tv niet investeren in veilige fietspaden

wat de renners betreft
pfff
do we really need another million dollar hero
do we really need another million dollar star
betaal ik belastingen om te mogen lezen dat iemand met dat geld een lamborghini koopt
de romeinen eerden vele goden
de katholieke kerk installeerde vele heiligen
mag vlaanderen wat protestantser worden
een samenleving heeft professioneel wielrennen minder nodig
dan ik mijn fietstochten

donderdag 5 juli 2012

Op zoek naar een andere naam voor guerrilla gardening

Toen ik enkele jaren geleden voor het eerst over guerrilla gardening (tuinieren op land waar de tuiniers het recht niet hebben) hoorde, gingen mijn tenen spontaan krullen. Sommige woorden kan ik gewoon niet verdragen. Ik heb bijvoorbeeld al mensen gevraagd het woord kids niet meer in de mond te nemen als ik in de buurt ben. En nu guerrilla gardening. Sheiße. De term lijkt mij afgeleid van guerilla marketing, nog zo een belachelijke betekenaar. Marketeers hebben die bedacht voor een categorie van hun activiteiten (dit soort street art blijkt commisioned by Levi's).

Marketeers mogen zich de coolste creaturen op deze aardkloot wanen, ik vergeet nooit dat ze gewillige beulen zijn. Ze leggen wat suiker rond de levertranen van het kapitalisme, alles moet er zoet ingaan, en vertegenwoordigen als dusdanig het tegengestelde van guerrilleros. Ik wil hen nog eens onderhouden over subcommandante Marcos en Antananas Mockus (deze docu is echt echt echt echt de moeite) die macht probeerden te alterneren. Guerilla marketeers voeren echt geen Kleinkrieg = guerrilla.

Guerrilla gardening als term maakte opgeld in Londen aan het begin van dit decennium. Dat is mijn tweede probleem. Het lijkt of ze het daar uitgevonden hebben. Ik kende het dergelijke activiteiten bijvoorbeeld al langer van in Kinshasa. Heel veel bermen en verlaten terreintjes worden er bebouwd. Economen begrijpen niet dat zo weinig Congolezen omkomen van de honger, het bnp bedraagt er 1$ per dag per per capita. Terzijde: ik wil me ooit nog verdiepen in hoe een bnp gemeten wordt (zowel in wat er in hoort en wat niet als in de meetmethodologie), en in de zin en de onzin daarvan. Als ik ooit eens 50 dagen tijd heb.

Enfin, wat ik dus wil zeggen, we hoeven voor dit slag tuinieren geen Engelse term over te nemen, zeker omdat de activiteit dus al eerder bestond in andere taalgebieden. Nu weet ik niet hoe deze vorm van tuinieren heet in Kinshasa's Lingala. Maar wat, het zou sowieso weinig kans maken om opgenomen te worden in ons vocabularium. Het in het Nederlands vrij ingeburgerde woord matabish (= fooi, drinkgeld, eufimisme voor omkoping) staat nog niet in van Dale.

Ik voelde me dus een Kinois en geen Londenaar toen ik deze week voor het eerst in verlaten hoeken van parken aardappelen plantte, en mierikswortel, oranje wortelen en radijs zaaide. Om mijn oogst over enkele maanden terug te vinden, reken ik op mijn partner in crime. Ze uitte haar bezwaren toen mijn vingers groen werden en gingen jeuken. Ze had nog nooit iets illegaals gedaan, zei ze. Ik vertelde haar dat het perfect legaal is om groenten te kopen die overgebracht zijn uit Spanje, maar niet om een oplossing te vinden om voedsel met een veel lagere ecologische voetafdruk te telen als burger zonder tuin. Er is van alles mis met de legale orde, raakte ik op dreef. Ik verwees in een adem naar Barclays dat sjoemelde met de LIBOR tarieven. De baas verdween niet achter de tralies, neen, zijn opstappremie ligt hoger dan de optelsom van wat alle lezers van deze blogbijdrage in hun leven zullen verdienen. Ik broed dus op methodes tegen de legale orde. Illegaal tuinieren in de parken lijkt mij in die context vreedzaam. Momenteel ben ik in therapie naar aanleiding van mijn terugkerende dromen waarbij ik alle yachts in Monaco in vuur zet, en Harrod's in Londen laat branden. Als ik slaap, wordt een radicaal mannetje in mij wakker.

Tijdens het tuinieren dacht ik daar echter niet aan. Ik ging op zoek naar een betere term dan die in Londen bedachte. Ik kwam weer uit bij de wijsgeer Michel de Certeau, die ik in Een filosofie van de fiets aanwendde. Stroper-tuinieren. Mijn beste inzending. Doen jullie maar beter.

dinsdag 26 juni 2012

Ai Weiwei en Donald Duck


in het straatbeeld van berlijn overal de foto van ai weiwei
veel reclame voor de docu over chinas bekendste kunstenaar
al valt het aantal kinos dat de docu draait voorlopig wat tegen

ai weiwei is op zijn minst fotogeniek
meer zelfs hij heeft een charismatische uitdrukking
ik val soms voor charisma
voor dat van ai weiwei was ik al veel eerder gevallen
een charisma dat ik nog ferm onderschatte zo leerde de docu mij
wat ik op dat vlak te zien kreeg was werkelijk indrukwekkend
de zoon van Ai Weiwei heet senior
de peuter voedert de kunstenaar

ik zag wel al beter gemaakte documentaires
waarom net ai weiwei het olympisch stadion had mogen ontwerpen
werd niet uitgelegd
ook niet hoe hij daarvoor te werk was gegaan
ai weiwei was de zoon van een dissident schilder dichter
toch maakte aiww deel uit van een groep getalenteerde chinese kunststudenten die in de jaren 80 naar new york mocht
vormde zijn afkomst dan geen probleem voor het systeem
geen antwoord
de documentaire vertelt het verhaal van aiww die voortdurend slimmer is dan de chinese autoriteiten
in vele opzichten klopt dat
ik stelde me echter de vraag of het chinese systeem ons niet te slim af geweest is
ik verklaar me nader
de vs hebben figuurtjes karakters personen waar de hele wereld van houdt
donald duck kermit de kikker de jackson five
china niet
zij sturen kunstenaars naar amerika
ze weten dat daar wel iemand met het talent van aiww tussen zit
een talent dat zich zal ontwikkelen
een nieuwe figuur die de liefde van de wereld voor zich zal winnen
china heeft nu ook een donald duck
de koddige Ai Weiwei
okee hij is wat dissident
geen probleem
in het binnenland kennen weinigen hem
in de mate dat hij bekend is draagt hij bij aan de geleidelijke groei naar een moderne chinese maatschappij
zoals het machtcentrum die voorstaat
geen revolutie niets overhaast
het chinese systeem blijft winnen

nog een vraag die onopgelost bleef voor mij
betreft deze footage in de documentaire

de japanse met wie ik naar de cinema getogen was
spreekt aardig wat chinees
ze zei dat het lied over een dier ging
een alpaca
een wat vroeg ik
ik ken geen arkada (de naam had ik zelfs mis)
ze liet me op het web een foto zien

het dier stond symbool zei ze voor het recht op vrijheid om google te gebruiken
ze kon niet uitleggen hoe de vork precies aan de steel zat
we zijn wat op zoek gegaan
het betreft een grasmodderpaard dat behoort tot de alpaca diersoort
de meeste info vonden we hier

dinsdag 12 juni 2012

53% van de romans komt uit het Engels

Een geweldig goed artikel trof ik aan in The New York Review of Books.

De Engelstalige opsteller gaat langs bij een Nederlandse taalkundige en ze tellen samen de romans in zijn boekenrek. 58 komen van Engelstalige auteurs, 19 van anderstaligen, en 20 van Nederlandstaligen. De taalkundige was zich daar helemaal niet van bewust. Wanneer ik bij vrienden langs ga, zie ik gelijkaardige verhoudingen. Ik ben me daar zelf altijd zeer van bewust. De thuismarkt van Nederlandstalige auteurs wordt overstelpt door Angelsaksen, en continentale auteurs, of auteurs van elders, moeten als ze hun thuismarkt verlaten, opboksen tegen Angelsaksische machines.

Het artikel geeft meer cijfers:
In 1946 only 5 percent of Holland’s book production was made up of translations; by 2005 it had reached 35 percent and in the area of prose fiction the share had grown to 71 percent. Of those translations, 75 percent now come from English.
De auteur van het artikel redeneert vrij goed bij het dissecteren van de oorzaken. Hij gaat er wel van uit dat er geen kwaliteitsverschil aan de basis ligt. Daar ga ik echter niet mee akkoord. Ik denk wel dat er een kwaliteitsverschil bestaat. Ik heb een eindje in de UK gewoond en zag er veel veel meer agenten actief die auteurs bij de juiste mensen terecht brengen. Uitgeverijen aldaar kunnen door de grote export en door het feit dat hun eigen markt haast niet aangeraakt wordt door import met veel grotere budgetten werken. Er is dus meer ruimte om manuscripten te begeleiden. Met de veel grotere budgetten kunnen uitgeverijen zich gemakkelijker ontwikkelen tot instituten met een grote knowhow.

Als lezer valt mij bij Angelsaksische boeken vaak op dat ze geproduceerd worden volgens de eigen recepten. Er lijkt mij meer aandacht te bestaan voor karakterontwikkeling, en er wordt een strakker draaiboek gehanteerd (cliffhangers, en triggers om het verhaal naar een volgend deel te brengen). Experimentele romans treft men er minder, lijkt me. Als we zo massaal hun boeken lezen, dan kunnen we er ook van uitgaan dat hun recepten onze keuken beïnvloeden.

Het stoort mij zeer hoe de continentalen in de rij staan aan te schuiven om alle macht over de Noordzee of over de Atlantische Oceaan te steken. Een ander voorbeeldje. Je moet eens tellen op het einde van het jaar als de lijstjes uitkomen met de beste cd's van het jaar. Zelfs de Télérama (het magazine van de Parijse bobo) brengt haast niets dan Angelsaksische muziek. Je kan je afvragen wat een Zuid-Amerikaanse muzikant moet presteren om in een dergelijk lijstje terecht te komen.

Wie denkt dat het slechts over onschuldige dingen als literatuur en muziek gaat, geef ik volgende cijfers mee.
Begrotingstekort 2010, 2011, 2012 in % BNP
Italië  4.5  3.8  1.7
Spanje  9.3  8.5  5.4
Portugal  9.8  4.2  4.6
UK  10.3  8.4  7.7
US  10.7  9.7  8.3
Ik weet wel, de eurozone heeft zijn structurele tekortkomingen, en groei speelt een rol, maar dan opnieuw: als je met een tekort van 10% een groei van 2% bewerkstelligt, dan kunnen we toch niet applaudisseren.
Wij laten ondertussen de cokeneuzen in The City en in New York beslissen welke landen ze in de penarie zullen storten. We zijn niet boos geweest op de VS, toen hun rommelkredieten, herverpakt en met te hoge ratings van hun agencies, in onze contreien verkocht werden en ons zeer veel gekost hebben. Hadden we niet eens kunnen aankloppen bij de Fed Reserve? Ze kunnen daar toch geld drukken tot in het oneindige. Maar dat soort analyses wordt niet gemaakt in The Economist en de FT, waar al onze bankenmensen op geabonneerd zijn.

Om de inhoud van deze blogbijdrage minder militant te maken: het steengoede artikel waarnaar ik refereerde, komt van een Amerikaanse website, is geschreven door een Engelstalige, en ik stel er mij ook voor open.

woensdag 6 juni 2012

Eerste digitale boek gekocht

Gisteren bij de online boekenverkoper langsgeweest om de nieuwe Grunberg, Een man zonder ziekte, digitaal binnen te slaan. Het was mijn eerste keer, een digitaal boek kopen. Ik vond het tegenvallen. Het te downloaden bestand heette "URLlink", en daarna moest ik nog naar de Adobe site voor extra software, extra software om een tekstdocument te openen!? Bij Adobe moest ik opnieuw al mijn gegevens registreren.

De voordelen staan natuurlijk: het valt goedkoper uit en je hebt de tekst sneller in handen. (Een tablet computer heb ik nog niet. Ik zag lange tijd de toegevoegde waarde niet zo, als je een laptop en een smartphone hebt.)

Over het boek zelf. Ik lees graar Grunberg, dus nu ook weer. Het is een zeer dun werk, en ik sloeg tijdens het lezen aan  het twijfelen. Was AG  tot een ultieme beheersing van zijn vakmanschap gekomen, of was hij minder geïnspireerd dan anders?

Een andere reden dat het boek snel uit was: ik ging Games of Throne checken, een vriend blijft het erover hebben hoe goed de serie is. Ik was snel uitgecheckt. Mag ik aan alle regisseurs vragen om over Middeleeuw-achtige beelden geen uitgebreid klassiek orkest meer te laten overgaan? Ik kan dat niet meer zwelgen.